Prawo, jeśli chodzi o prawa pracownicze, przewiduje różne zabezpieczenia. Jeden z nich dotyczy kategorii chronionych.
Państwo rezerwuje niektóre miejsca pracy dla tych, którzy ze względu na szczególne sytuacje znajdują się w niekorzystnej sytuacji ze względu na niepełnosprawność fizyczną lub umysłową.
Dzisiaj zgłębimy temat kategorii chronionych, informując, co to znaczy, czym są, jak się zarejestrować, jakie są zabezpieczenia i jak działa rekrutacja.
Wreszcie zobaczymy, jak UE chroni i wdraża politykę mającą na celu ochronę osób niepełnosprawnych.
Czym są kategorie chronione
Początkującemu pracownikowi nie umknie natknięcie się na ogłoszenia skierowane wyłącznie do określonych kategorii lub chronionych grup pracowników.
Są to pracownicy, którzy ze względu na jedną lub więcej niepełnosprawności korzystają z pewnych zabezpieczeń mających na celu ułatwienie wejścia na rynek pracy.
Pracodawcy, zarówno publiczni, jak i prywatni, są zobowiązani do zatrudniania pracowników należących do wyżej wymienionej kategorii zgodnie z warunkami określonymi w ustawie nr. 68 z 1999 r.: „Przepisy dotyczące prawa do pracy osób niepełnosprawnych”.
Jak widać, kategorie chronione reprezentują realne prawo pracownika.
Obecność tych zabezpieczeń jest konieczna i składa się z całego szeregu wsparcia, którego celem jest ułatwienie wejścia na rynek pracy.
Założeniem jest to, że nie wszystkie formy niepełnosprawności oznaczają niemożność podjęcia pracy, a zatem obowiązkiem państwa jest zagwarantowanie możliwości integracji.
Zestaw narzędzi, które mają za zadanie ocenić możliwości pracownika niepełnosprawnego i wprowadzić go na rynek pracy, wpisuje się w praktyki ukierunkowanego pośrednictwa pracy.
Kto należy do chronionych kategorii
Tak zwane pasma chronione dzielą się na dwie kategorie: niepełnosprawni i inni.
Do kategorii osób niepełnosprawnych należą:
- osoby o ograniczonej sprawności fizycznej lub z problemami psychicznymi, których zdolność do pracy jest na ogół mniejsza niż 45%;
- osoby niepełnosprawne zawodowo, które mają orzeczony stopień niepełnosprawności większy niż 33%;
- osoby niewidome są dotknięte ślepotą całkowitą lub nieprzekraczającą jednej dziesiątej;
- głuchoniemych tych, którzy nie narodzili się ze zdolnością słyszenia;
- inwalidów wojennych.
Inne kategorie:
- sieroty
- małżonkowie i dzieci osób niepełnosprawnych w wyniku wojny lub poważnych wypadków w miejscu pracy
- małżonkowie, sieroty lub dzieci będące ofiarami terroryzmu lub ofiarami przestępczości zorganizowanej
- włoskich uchodźców.
Kategorie chronione: jak to działa
The pracownika należącego do kategorii chronionych posiada wymagane prawem warunki i przedłożyła odpowiednią dokumentację stosownie do niepełnosprawności.
Pierwszym krokiem i obowiązującym dla każdej kategorii jest skontaktowanie się z lekarzem, który orzeka o niepełnosprawności. Następnie to ASL stwierdza inwalidztwo.
Zaświadczenie jest następnie przesyłane do INPS, który z kolei wyznacza termin wizyty mającej na celu uzyskanie zaświadczenia.
Ścieżki powrotu do kategorii chronionych przebiegają różnymi drogami w zależności od niepełnosprawności.
Na przykład osoby niepełnosprawne cywilne muszą przedstawić orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez ASL i złożyć wniosek do INPS.
Z drugiej strony osoby niepełnosprawne potrzebują specjalnej dokumentacji wydawanej przez INAIL, która poświadcza stopień niepełnosprawności przekraczający 33%.
Inwalidzi wojenni mogą uzyskać zaświadczenie, składając wniosek do specjalnej komisji lekarskiej. Wreszcie dzieci i małżonkowie osób, które padły ofiarą terroryzmu lub przestępczości zorganizowanej, muszą zwrócić się o wydanie zaświadczenia do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych lub do prefekta.
Rejestracja na liście kategorii chronionych
Po uzyskaniu zaświadczenia zadaniem urzędów pracy jest wpisanie pracownika na listy rezerwowe.
Wpis na listę list chronionych, oprócz odpowiedniego zaświadczenia, jest możliwy tylko wtedy, gdy wnioskodawca:
- ma ukończone 15 lat;
- nie jest w wieku emerytalnym;
- jest w stanie bezrobocia.
Po zarejestrowaniu się na liście trafia się do rankingu i nadal zadaniem Urzędu Zatrudnienia jest znalezienie pracy dostosowanej do stopnia niepełnosprawności pracownika.
Kategorie chronione: obowiązki dla firm
W zależności od liczby pracowników, przedsiębiorstwa publiczne i prywatne są zobowiązane do zatrudniania jednego lub kilku pracowników należących do grup chronionych. W szczególności:
- Firmy zatrudniające więcej niż 50 pracowników muszą zatrudniać co najmniej 7% pracowników należących do kategorii chronionych.
- Firmy zatrudniające od 36 do 50 pracowników muszą zatrudniać co najmniej 2 pracowników;
- Firmy zatrudniające od 15 do 35 pracowników są zobowiązane do zatrudnienia co najmniej 1 pracownika.
- Nie ma jednak obowiązku dla firm zatrudniających mniej niż 15 pracowników.
Kalkulacja obejmuje wszystkie typy pracowników, w tym pracowników zatrudnionych w smart work, kierowników, członków spółdzielni, praktykantów, pracowników zatrudnionych na czas określony (do dziewięciu miesięcy).
Zatrudnienie pracownika należącego do grupy chronionej, oprócz tego, że jest obowiązkowe, jak widzieliśmy w przypadku niektórych firm, umożliwia tym ostatnim korzystanie z pewnych ustępstw.
Wśród nich najważniejsza jest premia motywacyjna w wysokości 36%, która pozwala odzyskać 70% wynagrodzenia brutto wypłacanego pracownikowi. Ułatwienie ma miejsce w przypadkach, gdy umowa jest zawarta na czas nieokreślony, a pracownik ma orzeczoną niepełnosprawność w stopniu większym niż 79%.
W przypadku niepełnosprawności pomiędzy 67% a 79% ulga spada do 35%.
Natomiast zachęta jest przewidziana dla przedsiębiorstw, jeśli pracownik jest niepełnosprawny intelektualnie i psychicznie, co pociąga za sobą zmniejszenie zdolności do pracy o co najmniej 46%.
Kategorie chronione i zwolnienia
Pracownik należący do kategorii chronionej może zostać zwolniony tak jak inni pracownicy z: uzasadnionej przyczyny oraz z powodu pogorszenia się stanu psychicznego i fizycznego.
Innymi słowy, pracownikowi niepełnosprawnemu grozi zwolnienie w taki sam sposób, jak wszystkim innym pracownikom.
Jeżeli więc w kwestii zatrudniania przewidziane są, jak widzieliśmy, ustępstwa, to ustawodawca nie przewidział żadnej innej ochrony przed ewentualnym zwolnieniem, poza ochroną przewidzianą dla wszystkich pracowników.
W tym sensie interesujące jest odwołanie się do wyroku kasacyjnego 5688/1985, który podkreśla, że prawo nie zobowiązuje pracownika do pozostania w firmie, jeśli nie jest on w stanie wejść do środowiska pracy.
Kategorie chronione: rola Europy
Wśród celów UE jest wyraźne zaangażowanie na rzecz osób niepełnosprawnych. Główne odniesienia znajdują się w Karcie praw podstawowych UE.
Ponadto niepełnosprawni pracownicy mieszkający w Europie mogą również powoływać się na Dyrektywę UE 2000/78, która zapewnia wgląd w równe traktowanie w zakresie zatrudnienia i pracy.
Wspomniana dyrektywa przypomina ważne punkty:
- zaangażowanie Europy w zwalczanie wszelkich rodzajów dyskryminacji oraz podejmowanie działań na rzecz promowania integracji osób dotkniętych niepełnosprawnością;
- Promocja rynku sprzyjającego procesom integracyjnym;
- rozpoznaje prawo do pracy jako kluczowy element gwarantujący równe szanse i udział obywateli w życiu kulturalnym, społecznym i gospodarczym;
- Zachęca państwa członkowskie do dostosowania miejsc pracy do pracowników niepełnosprawnych poprzez zapewnienie im niezbędnego sprzętu, odpowiednich godzin pracy i zadań, a także umożliwienie im dostępu do planów szkoleniowych.
Ponadto chronione kategorie są chronione przez Europejski filar praw socjalnych. W szczególności zasada 17 jest specyficzna i skierowana do osób niepełnosprawnych.
Obowiązują również dodatkowe zasady dotyczące świadomości i wsparcia. W tym sensie iw ujęciu rocznym Komisja Europejska przewiduje:
- Europejski Dzień Osób Niepełnosprawnych;
- wsparcie finansowe organizacji osób niepełnosprawnych;
- fundusze (ESI) mające na celu wzmocnienie polityk sprzyjających włączeniu społecznemu.
I wreszcie można odnieść się do Strategii na rzecz praw osób niepełnosprawnych 2021 – 2030.
Strategie mają wiele ambitnych celów: zagwarantowanie prawa do autonomicznego i niezależnego życia, równych szans w dostępie do świata pracy, edukacji i służby zdrowia.